I. Tình hình chính trị - xã hội.
1) Triều đình nhà Lê:
- Từ thế kỉ XVI, nhà Lê suy thoái do :
+ Vua quan ăn chơi xa xỉ.
+ Xây dựng lâu dài, cung điện tốn kém.
- Nội bộ triều đình chia bè phái, tranh giành quyền lợi.
2) Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở thế kỉ XVI:
- Đời sống nhân dân khổ sở do quan lại đục khoét.
- Mâu thuẫn xã hội gây gắt, nên dẫn đến bùng nổ các cuộc khởi nghĩa.
- Tiêu biểu là cuộc khởi nghĩa của Trần Cảo (1516) ở Đông Triều (Quãng Ninh).
II. Các cuộc chiến tranh Nam-Bắc Triều và Trịnh-Nguyễn.
1) Chiến tranh Nam-Bắc triều.
-Năm 1527, Mục Đăng Dung lập ra nhà Mạc, gọi là Bắc triều.
- Năm 1533, Nguyễn Kim vào Thanh Hoá. Lập 1 người thuộc dòng dõi nhà Lê lên làm vua gọi là Nam triều.
- Chiến tranh Nam-Bắc triều kéo dài hơn 50 năm diễn ra từ Thanh Hoá ra Bắc.
- Chiến tranh đã gây ra bao tai hoạ cho nhân dân.
2) Chiến tranh Trịnh-Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong-Đàng Ngoài.
- Đất nước bị chia cắt thành Đàng Trong và Đàng Ngoài.
- Chiến tranh Trịnh-Nguyễn kéo dài gần 50 năm, diễn ra từ Quãng Bình đến Hà Tĩnh, 2 bên đánh nhau 7 lần không phân thắng bại, cuối cùng lấy sông Gianh làm ranh giới.