Chủ đề hưởng ứng Ngày quốc tế người cao tuổi (01/10): “Gia đình và xã hội hãy tạo điều kiện để người cao tuổi sống vui, sống khỏe, sống có ích.”
Trong suốt hàng ngàn năm lịch sử hào hùng và văn hiến của dân tộc ta, người cao tuổi Việt Nam luôn có đóng góp quan trọng cho sự nghiệp dựng nước và giữ nước, đấu tranh cho độc lập dân tộc, cũng như trong xây dựng và phát triển đất nước.
Người cao tuổi là vốn quý, là nguồn lực quan trọng của xã hội, là rường cột của gia đình và cộng đồng. Điển hình là Hào khí Hội nghị Diên Hồng (năm 1284), các bậc bô lão cả nước hiến kế đánh giặc ngoại xâm theo đề nghị của Thượng hoàng Trần Thánh Tông; tinh thần hưởng ứng “Lời hiệu triệu đoàn kết tất cả các bậc phụ lão” (năm 1941) của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc quy tụ lực lượng, sự đoàn kết, đồng lòng cho lập quốc thành công, mãi là biểu tượng truyền cảm hứng mạnh mẽ cho chúng ta về niềm tin, sức mạnh, chí khí của các bậc bô lão, các bậc cao niên đối với những công việc trọng đại nước nhà.
Sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, trong suốt hai cuộc kháng chiến trường kỳ giành độc lập tự do, thống nhất non sông đất nước, các thế hệ người cao tuổi Việt Nam đã không quản gian khổ, hy sinh, cống hiến cho độc lập dân tộc, cho sự trường tồn của Tổ quốc; giáo dục tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường cho các thế hệ trẻ; là sợi dây bền chặt gắn kết tình làng nghĩa xóm, gia đình, dòng họ, gìn giữ và phát huy văn hóa, cốt cách Việt Nam trong mỗi bản làng, khu phố, cộng đồng xã hội; là chỗ dựa tinh thần, là nguồn động viên, khích lệ các thế hệ vượt qua mọi khó khăn, vững bước tiến lên trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.
Chúng ta trân trọng, biết ơn hàng ngàn cụ bà đã được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý “Mẹ Việt Nam Anh hùng”; tri ân sự hy sinh anh dũng của nhiều người cao tuổi là Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, những cống hiến miệt mài của các Anh hùng Lao động, các bậc lão thành, người có công với nước; người cao tuổi tham gia công tác trong hệ thống chính trị, là già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng; nhiều người cao tuổi là kiều bào dù ở xa Tổ quốc nhưng vẫn động viên con cháu, thế hệ trẻ giữ gìn ngôn ngữ, bản sắc văn hóa Việt, hướng về cội nguồn Tổ quốc, tích cực đóng góp nguồn lực xây dựng đất nước.
Nhiều người cao tuổi là gương điển hình làm kinh tế, lao động sản xuất giỏi, tiếp tục phát huy tâm huyết, kiến thức, kinh nghiệm góp phần xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh; và hàng triệu người cao tuổi với cuộc sống bình dị đời thường nhưng luôn nêu cao tinh thần “tuổi cao, ý chí càng cao” nỗ lực vượt qua khó khăn trong cuộc sống, phát huy vai trò, kinh nghiệm của mình trên các lĩnh vực đời sống xã hội, tích cực giáo dục động viên con cháu, xây dựng gia đình văn hóa, gia đình kiểu mẫu nỗ lực xây dựng quê hương, đất nước.
Tuy nhiên, giữa xã hội đương đại, vẫn có không ít cảnh già cô đơn trong chính ngôi nhà của mình bởi sự chênh lệch về tuổi tác, sự khác biệt về ý thức. Những lệch lạc trong nhận thức, ứng xử như vậy cần sớm được điều chỉnh để người cao tuổi thực sự "sống vui, sống khỏe, sống có ích", phát huy vai trò "cây cao bóng cả", góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa truyền thống. Vẫn còn không ít những hoàn cảnh cô đơn trong chính ngôi nhà của mình do sự chênh lệch về tuổi tác và cách ứng xử không đúng của người trẻ. Hiện nay, do sức ép về lao động, việc làm, sinh kế trong thời kỳ kinh tế thị trường, khiến cho không ít các bậc con cháu mải miết mưu sinh, ít quan tâm đến gia đình, người thân dẫn đến việc người già lâm vào tình trạng cô đơn, giá trị văn hóa gia đình truyền thống bị suy giảm. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến hiện trạng này, nhưng có lẽ, nguyên nhân cơ bản là do sự khác biệt về tâm lý lứa tuổi và nhận thức thế hệ, khiến mối quan hệ giao tiếp giữa con cháu và ông bà gặp không ít trở ngại.
Nhận thức rõ ý nghĩa sâu sắc về vai trò của người cao tuổi, Đảng và Nhà nước ta đã có những chính sách chăm lo, những chủ trương để phát huy vai trò của "cây cao bóng cả". Các phong trào như "Ông bà mẫu mực, con cháu thảo hiền", “Tuổi cao - gương sáng”..., các tổ chức hội chuyên chăm lo, quan tâm đến người cao tuổi đã được triển khai đến từng tổ dân phố, tạo điều kiện để người cao tuổi tham gia giám sát và phản biện xã hội trong xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, nhất là trong xây dựng nông thôn mới..., qua đó, kinh nghiệm sống, giá trị nhân văn, văn hóa, tiến bộ và văn minh qua sự chắt lọc của thời gian luôn được kế thừa và phát huy.
Đặc biệt, Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch bao gồm những nội dung quan trọng liên quan tới vai trò của người cao tuổi trong gia đình và xã hội, đặc biệt là hai nội dung: “Tiêu chí ứng xử của cha mẹ với con, ông bà với cháu: Gương mẫu; Yêu thương”; “Tiêu chí ứng xử của con với cha mẹ, cháu với ông bà: Hiếu thảo; Lễ phép”. Cụ thể hơn, đó là cha mẹ, ông bà làm gương tốt cho con, cháu trong cử chỉ, hành động, lời nói; quan tâm, chăm sóc con cháu khi con cháu còn nhỏ; trao truyền các giá trị truyền thống, kinh nghiệm sống cho con cháu; giáo dục, động viên con cháu giữ gìn nền nếp, gia phong; có tình cảm gắn bó tha thiết. Ngược lại, con, cháu phải có lời nói, cử chỉ, hành động thể hiện sự kính trọng, biết ơn, giúp đỡ cha mẹ, ông bà; thăm hỏi, chăm sóc, động viên, nuôi dưỡng cha mẹ, ông bà khi cha mẹ, ông bà ốm đau, già yếu...
Cả cuộc đời hấp thụ tinh hoa, truyền thống của gia đình và cộng đồng, người cao tuổi chính là lực lượng đi đầu trong phong trào xây dựng gia đình văn hóa. Chính vì vậy, việc quan tâm chăm sóc chu đáo người cao tuổi, ứng xử cho đúng để họ sống vui, sống khỏe, sống có ích phụ thuộc rất nhiều vào cách nhìn nhận vấn đề của thế hệ con cháu. Để rồi dựa vào “bóng bách, bóng tùng”, những nét đẹp văn hóa trong ứng xử, truyền thống “trên kính dưới nhường”, những chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực trong mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình sẽ mãi được lưu truyền và tiếp nối.